پایان نامه های مرتبط با مدیریت بحران – ۱

عنوان : تحلیل شاخص‌های کالبدی آسیب‌پذیری لرزه‌ای در بافت‌های فرسوده شهری: با طراحی سناریو جهت مدیریت بحران زلزله 

(مطالعه موردی: محله سیروس تهران)  

نویسنده : محمدپور، صابر 

گرایش: دانشگاه تهران . دانشکده جغرافیا . گروه جغرافیای انسانی . رشته جغرافیاوبرنامه ریزی شهری 

مقطع تحصیلی: کارشناسی ارشد 

آسیب پذیری شهرها در برابر مخاطرات محیطی در کشورهای دارای محیط طبیعی و پرمخاطره، به چالشی مهم در برابر علوم جغرافیایی، شهرشناسی، علوم مهندسی، مدیریت و برنامهریزی شهری تبدیل شده است. در این بین، پژوهشها و نوشتارهای مربوط به آسیب‌پذیری در برابر زلزله، بویژه آسیبپذیری بافتهای قدیمی و فرسوده شهری از دهه‌۹۰ میلادی مورد توجه قرار گرفته و در ایران نیز از اواسط دهه‌۷۰ به این موضوع اهمیت داده شده، که در واقع غفلت از اهمیت این موضوع را در پی داشته است.

اهمیت آسیب پذیری شهر تهران در برابر زلزله، به خصوص بافت‌ها و فضاهای فرسوده بخش مرکزی آن، با عنایت به بستر طبیعی ناامن و با توجه به جایگاه بخش مرکزی این شهر، لزوم سنجش میزان آسیب‌پذیری بافت‌های قدیمی‌(فرسوده) بخش مرکزی شهر تهران و ارائه راهکارهای کاهش آسیب‌پذیری آنها در برابر زلزله را در اولویت قرار داده است.

در این پایان‌نامه کوشش گردیده است که با ارائه روشی برای تحلیل آسیب‌پذیری لرزه‌ای بافت‌های فرسوده‌، بر نقش موثر شاخص‌های برنامه‌ریزی شهری در کنار شاخص‌های سازه‌ای در برنامه‌های مقابله با زلزله تاکید شود و در نظر دارد تا با شناسایی و تدوین روابط بین برنامه‌ریزی شهری و مدیریت بحران زلزله، در جهت کاهش آسیب‌پذیری لرزه‌ای در بافت فرسوده محله سیروس منطقه۱۲ تهران، گامی بردارد؛ برای این منظور به چندین موضوع خرد شامل‌: شناسایی و انتخاب شاخصهای ارزیابی آسیبپذیری لرزهای، استفاده از مدل AHP برای تحلیل میزان تاثیر هر کدام از شاخصها و تعیین نواحی پرخطر و متراکم مسکونی فرسوده و امتیاز‌بندی طیف‌های مختلف آسیب‌پذیری به عنوان گزینه‌های تحقیق(نوآوری پژوهش)، تولید نقشه ریز‌پهنه‌بندی آسیب‌پذیری محله(نقشه فازی شده) ، طراحی سناریوهای آسیب‌پذیری و تخمین تلفات ساختمانی و انسانی، و ارائه راهبردهای و سیاستهای مرتبط با مدیریت بحران در محدوده مطالعاتی در جهت کاهش خسارتها و تلفات ناشی از وقوع زلزله میپردازد. تحقیق حاضر را می‌توان از حیث ماهیت و روش تحقیق، جزء تحقیق‌های تحلیلی- اکتشافی دانست . بدین صورت که ابتدا به مطالعه وضعیت آسیب‌پذیری شهر تهران با تاکید بر منطقه۱۲، و سپس شناخت محله سیروس به عنوان محدوده مطالعاتی این تحقیق پرداخته می‌شود.

در مرحله تحلیل ابتدا مقادیر و داده‌های کلیه شاخص‌ها استخراج می‌شوند و سپس بر اساس روش تحلیل سلسله مراتبی‌ (AHP) و Expert choice به وزن‌دهی شاخص‌های مربوطه پراخته می‌شود و با استفاده از نرم‌افزار‌ GIS‌ ، نقشه ریزپهنه‌بندی آسیب‌پذیری محله با منطق FUZZY ارائه می‌گردد و در نهایت با بکارگیری مدل متوسط درجه آسیب و روش کوبرن، با استفاده از نتایج استخراجی از تحلیل شاخصها با مدل AHP ، به طراحی سناریوهای آسیبپذیری ساختمانی و تلفات انسانی پرداخته می‌شود. در ادامه چنین ننتیجه گرفته شد که وسعت و پوشش جمعیتی نقاط دارای آسیب‌پذیری بالا و بسیار بالا(در بخش های مرکزی و هسته بافت)، بیشتر بوده و در کل بیانگر آسیب‌پذیری بالای محدوده با توجه به کلیه عوامل کالبدی مورد تحلیل، در برابر زلزله می‌باشند، و در نهایت با در نظر گرفتن نتایج حاصله روش AHP و تلفیق آن با سیستم اطلاعات جغرافیایی، به طراحی سناریوهای مختلف زلزله در شدت‌های مختلف پرداخته شد و تحلیل آسیب‌پذیری محله از بعد ساختمانی و تلفات انسانی در برابر زلزله‌های با شدت‌های مختلف انجام گردید. به طوری که با افزایش مرکالی درجه شدت آسیب‌‌پذیری محله با درصد بسیار بالای از حد معمول، افزایش پیدا می‌کند، که این امر ناشی از بافت ویژه محله می‌باشد که توضیحات آن و ارزیابی و تحلیل آسیب‌پذیری به صورت مبسوط در فصل تحلیل ارائه شده و تعداد تلفات انسانی نیز با استفاده از روش های مذکور تخمین زده شده است و در انتها نیز به بررسی و تحلیل فرضیات تحقیق پرداخته شده است.

واژگان کلیدی: آسیب‌پذیری لرزه‌ای، شاخص‌های کالبدی و برنامه‌ریزی شهری، مدیریت بحران، بافت‌های فرسوده، محله سیروس

شماره ی ۲۴۰۲۹۶