بحران برف – آتش سوزی مدارس روستایی

یکی از وقایع تکراری در بحران برف در چند سال اخیر حادثه آتش سوزی است و یکی از دردناک ترین انها اتش سوزی در مدارس روستایی است که از بخاری نفتی استفاده می کنند . در این خبر شما را با این معضل ایران ، با مطلبی که از نسخه چاپی ماهنامه سپیده دانایی شماره اول اردیبهشت ماه ۸۶ برداشته ایم  اشنا می کنیم .

۲۰ خرداد ۱۳۸۶

بخاری نفتنی بلای جان معلمان

برای ساخت یک فیلم مستند در مورد معلمان فداکار کافیست که در سه اپیزود کل ماجرا را شرح دهید. معلم فداکار برای نجات دانش آموزان و آتش نگرفتن مدرسه، بخاری نفتی غیر استاندارد را بلند می‌کند تا به بیرون از محوطه مدرسه ببرد اما بخاری نفتی در بین راه منفجر می‌شود و دست و صورت معلم را‌ می‌سوزاند. تا وقتی که بخاری های نفتی غیر استاندارد هستند این ماجرا با همین شکل اتفاق می افتد. بی کم و کاست.

استان چهارمحال و بختیاری، لردگان، روستای سفیلان، پنج شنبه۲۴دی ماه ۱۳۸۳، ساعت ۱۰

"دهقان پیراهنش را در می آورد و بر سر چوب می کند سپس آنرا آتش می زند"معلم درس دهقان فداکار را با صدای بلند می خواند و دانش آموزان می‌نویسند. وقتی بچه‌های کلاس شماره چهار هراسان از آتش سوزی خبر می دهند، معلم کلاش شماره ۱۶درس دهقان فداکار را نیمه کاره رها می کند و به سمت بخاری آتش گرفته می‌دود. آن زمان ۴۷ دانش آموز در داخل کلاس و حیاط مدرسه حضور دارند. یزدان خسروی بخاری را بغل می‌کند تا به بیرون کلاس ببرد اما شراره های آتش روی پیت های نفتی که کنار راهرو چیده شده بودند می ریزد و مدرسه کوره آتش می‌شود

روستائیان که متوجه دود ناشى از آتش سوزى مدرسه می‌شوند به سرعت خود را به محل می‌رسانند و اقدام به نجات دانش آموزان و معلم مدرسه می‌کنند. آنها تعدادى از دانش آموزان را که دچار خفگى شده و روى زمین افتاده بودند از کلاس ها بیرون می‌کشند و به خیاط مدرسه انتقال می‌دهند. پس از چند دقیقه اولین گروه آتش نشانى از فاصله ۳۰ کیلومترى مدرسه به آنجا می‌آید و شروع به خاموش کردن آتشی می‌کنند که با حدود ۵۰۰ لیتر نفت سفید و یک بخاری غیر استاندارد ایجاد شده بود. وقتی آتش خاموش می‌شود جسد هفت دختر و شش پسر جزغاله شده پیدا شد که در ابتدا قابل شناسایی نبود.

مجروحان حادثه از سوى نیروهاى امدادى و مردمى در بیمارستان هاى لردگان و شهرکرد بسترى شدند. پزشکان پس از معاینه معلم جوان او را که بالاى ۹۰درصد دچار سوختگى شده بود به بیمارستانى در اصفهان منتقل کردند. اما او سرانجام بر اثر شدت جراحات وارده در یکی از بیمارستانهای آلمان درگذشت. دادستان شهرستان لردگان دستور بازداشت مدیر و یکى از معلمان مدرسه را صادر کرد. مثل همه حوادث مشابه دیواری کوتاه‌تر از دیوار معلم فوت کرده برای شناسایی مقصرین حادثه پیدا نشد. نصرالله ترابى معاون سیاسى امنیتى استاندارى چهارمحال وبختیارى اعلام کرد«مدرسه فوق کاملاً نوساز بوده و از تمام خدمات برق، آب و تلفن بهره مند بوده است.

روز حادثه دانش آموزان کلاس دوم و سوم در بیرون محوطه بودند، بخارى کلاس اول آتش گرفته بود که معلم قصد خارج کردن آن را داشت که به علت گرمى از دست او رها شده و به روى زمین افتاده و باعث آتش سوزى مى شود.»

استان لرستان، روستای المنی، یازدهم دی ماه ۱۳۸۵، ساعت ۱۵ بعدازظهر

معلم مدرسه روستای المنی در شهرستان دلفان با ۲۳ دانش‌آموز به علت سرمای هوا اقدام به ریختن نفت در بخاری چکه‌ای روشن کلاس درس می‌کند، با ازدیاد نفت در بخاری روشن، معلم مشاهده می‌کند که بخاری قرمز شده و با این تصور که احتمالا منفجر خواهد شد و نفت ذخیره شده در کلاس باعث سوختن دانش آموزان می‌شود، آن را با دست بلند می‌کند و به بیرون کلاس می‌برد. بخارى نفتى کلاس به دلیل وارد شدن نفت زیاد به داخل کوره اش شعله ور شده بود و در راهروی مدرسه منفجر و صورت، سینه و دست «مرتضی داوری» دچار سوختگی ‌شد. در این حادثه هیچ کدام از دانش آموزان آسیبی ندید

استان مازندران، روستای نصرت کلای بابلسر، ساعت ۸ و۲۰ دقیقه

یکی از دانش‌آموزان کلاس چهارم شیر باک بخاری نفتی را زیاد کرده بود که باعث گر گرفتن آتش بخاری شده بود. دانش آموزان به سراغ خسرو حسن‌نسب مدیر آموزگار ۵۰ ساله مدرسه می‌روند و می‌گویند که بخاری کلاسشان آتش گرفته است. او بچه‌ها را بیرون می‌فرستد و بخاری را را از کلاس بیرون می‌آورد. خسرو حسن‌نسب عسگری می‌گوید:"اول مقداری از نفت باک روی دستم ریخت البته اول پشت پایم آتش گرفت و چون دستم نیز نفتی شده بود آن‌هم آتش گرفت."در این حادثه ۳۷ دانش آموز ابتدایی دبستان مرحوم مسلم آهنگران هیچ آسیبی ندیدند اما معلم دچار سوختگی درجه سوم(سوختگی عمیق) از ناحیه دست شد.

سابقه آتش سوزی در مدارس

وقوع آتش سوزی در مدارس و آتش گرفتن معلمها و دانش‌آموزان اتفاق جدیدی نیست. در سال ۶۴ حادثه آتش سوزی در دبیرستان ۱۷ شهریور جوانمردخان در ۷ کیلومتری سفیلان رخ داد که نتیجه آن ۸ دانش آموز مجروح شد و یک نفر جان سپرد . اما بزرگترین آتش سوزی مدارس در سال ۷۳ در شهرستان رشت اتفاق افتاد باز هم در سال ۸۵ دو آتش سوزی در مدرسه استان فارس رخ داد یکی در شهرستان سروستان و دیگری در روستای درودزن دچار سوختگی شدید شدند که علت آن هجوم دانش آموزان هنگام ورود به کلاس و واژگون شدن بخاری نفت سوز بود. در این حادثه ۸ دانش آموز آسیب دیدند. حادثه دیگر نیز در اثر افتادن بخاری نفت سوز دچار حریق شد.

«مبصر بخاری» به جای خرید بخاری استاندارد

از جمله واکنش های جالبی که پس از آتش گرفتن پیاپی بخاری های نفتی در زمستان ۸۵ روی داد، طرح استفاده از مبصر بخاری بود. عباس رهی مشاور وزیر و مدیر کل دفتر ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات آموزش و پرورش از ابلاغ دستورالعمل «مبصر بخاری» در کلاس‌های درس مدارس خبر داد. بر اساس این طرح در هر کلاس درس یک دانش‌آموز آموزش‌های لازم درباره روشن، خاموش کردن و مواظبت از بخاری کلاس را می‌بیند و مبصر بخاری کلاس می‌شود. مبصر بخاری» مواظبت می‌‌کند که دیگر دانش‌آموزان کلاس با بخاری بازی نکنند و حرارت بخاری بی‌مورد زیاد و کم نشود و در نتیجه حادثه آتش‌سوزی در کلاس روی ندهد.

افتخار به معلمان ایثارگر

پس از دو حادثه ای که در اواخر سال ۱۳۸۵ رخ داد محمود فرشیدی وزیر آموزش و پرورش از فداکاری معلم‌ها تقدیر کرد و گفت:"آموزش و پرورش به وجود چنین معلمان ایثارگری افتخار می‌کند."او از تمام سازمان‌ها و ارگان‌ها و مردم خواست که به آموزش و پرورش کمک کنند تا شاهد چنین حوادثی در مدارس کشور نباشیم."مرتضی مردانی که در حادثه ۱۱ دی ماه دچار سوختگی شد از مسئولان آموزش و پروش گله‌مند است او درباره وضعیت خود به خبرگزاری فارس می‌گوید:"اول می‌گفتند چیزی نگو، پیگیری می‌کنیم من هم به خدا هیچی نگفتم اما آن‌ها حتی برای من تقدیر کتبی هم ننوشتند. چه آموزش و پرورش خودمان، چه استان و چه وزارتخانه. البته یک چک یک میلیون تومانی بعد از ۲ ماه دریافت کردم. اما هزینه داروهای سوختگی گران است ضمن آنکه بیش‌تر پمادها خارجی هستند و باید آن‌ها را به صورت آزاد تهیه کنم. او که تاکنون بیش از ۲ میلیون تومان برای سوختگی خود هزینه کرده می‌گوید:"هیچ خواسته‌ای از مسئولان اموزش و پرورش ندارم فقط بدانند با بی‌مهری مرا دلسرد کردند. لااقل احوال مرا می‌پرسیدند و درباره وضعیتم و هزینه‌ها سؤال می‌کردند."

خسرو حسن نسب شبها خوابش نمی‌برد. سوختگی دستش هنوز اذیتش می‌کند با آنکه از ابتدای سال جدید به مدرسه می‌رود اما دیگر درس نمی‌دهد. "هزینه درمان زیاد است. تاکنون به جز هزینه آژانس و هزینه‌های جانبی بیش ازدو میلیون تومان خرج کردم . هزینه هر بار که با آژانس به ساری می‌روم و بر می‌گردم ۱۰ هزار تومان است. از سویی پانسمان‌کننده نیز از ساری به بابلسر می‌آید و برای هر جلسه پانسمان ۳۰ هزار تومان می‌گیرد. آقای حسن نسب می گوید:"قرار بود به ما یک پراید بدهند اما فقط صدهزار تومان اداره آموزش و پرورش بابلسر و ۵۰۰ هزار تومان اداره کل آموزش و پرورش هدیه دادند. برای جبران هزینه درمانم مجبور شدم از اداره ۵۰۰ هزار تومان وام بگیرم."

وعده رقم های میلیاردی برای خرید بخاری‌های استاندارد

پس از حادثه آتش سوزی روستای المنی به فاصله چند ساعت، وزارت آموزش و پرورش از ارسال ۶ هزار بخاری لیزری استاندارد به مدارس روستایی خبر داد. به گزارش خبرگزاری مهر این تعداد بخاری به منظور جلوگیری از خطرات استفاده از بخاری های غیر استاندارد در مدارس روستایی از تاریخ ۱۵/۱۱/۸۵ لغایت ۱۸/۱۱/۸۵ در مدارس سراسر کشور توزیع شد.

پنج روز بعد محمود فرشیدی وزیر آموزش و پرورش اظهارامیدواری کرد که سال آینده مشکل وسایل گرمایشی غیراستاندارد شامل بخاریهای چکه‌ای، علاءالدین و والور در مدراس کشور رفع شود. او در جمع خبرنگاران اعلام کرد:"برای خرید هر دستگاه بخاری لیزری نیازمند ۸۵ هزار تومان هستیم و در تامین این رقم برای ۶۷۰ هزار کلاس درس کشور مشکل داریم. در این باره با بانک‌ها تعاملاتی انجام داده ایم و از همه دست اندرکاران می‌خواهیم در این زمینه به نوبه خود کاری انجام دهند. وی افزود:"از این پس سعی خواهیم کرد از بخاریهای استاندارد دارای کاربراتور در مدارس استفاده کنیم"و سپس با گفتن جمله"چنانچه بخواهیم تمام مدارس کشور را به شوفاژ مجهز کنیم، به ۲۵۰ میلیارد تومان نیاز داریم." نشان داد که از سعی تا عمل فاصله بسیاری وجود دارد.

در اظهار نظری دیگر محمود احمدی نژاد در پاسخ به خبرنگاری که سوال کرد: « آیا اخبار حوادث در مدارس، به گوش شما می‌رسد؟» با طرح این سوال که «منظور شما چیست؟» گفت: آتش‌سوزی‌ها در مدارس هر هفته اتفاق نمی‌افتد. ضمن آن که برای سال آینده یک میلیارد دلار، جهت تجهیز و نوسازی مدارس و بیش از این اندازه نیز به ساختمان‌سازی و تجهیز مدارس اختصاص داده‌ایم.» رقم یک میلیارد دلار ۴ برابر بیشتر از رقمی است که وزیر آموزش وپروش با آن از تجهیز مدارس سراسر ایران به شوفاژ وعده داده است. اما به نظر می رسد که برای تامین بخاری مدارس نیازی به این بودجه های سرسام‌آور و نامه‌نگاری به وزارتخانه‌ها و سازمانهای مختلف نیست.

وزیر آموزش و پرورش در مصاحبه‌ای اعلام کرده:" خرید هر بخاری لیزری که مناسب ترین وسیله گرمایشی مدارس هستند ۸۵ هزار تومان هزینه در بر دارد اما واقعا برای ۶۷۰ هزار کلاس درس اعتباری وجود ندارد." این در حالی است که مطابق آمار وزرات آموزش پرورش حدود ۵۰ هزار مدرسه روستایی وجود دارد که با نصب بخاری های استاندارد در این مدارس می‌توان این مشکل را به طور کامل ریشه کن کرد. حال اگر متوسط کلاس درس در این مدارس را دو کلاس در هر مدرسه فرض کنیم تنها به ۸ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان اعتبار نیاز است.

اما خسرو حسن‌نسب دیگر معلم فداکار می‌گوید:"با آتش سوزی بخاری نفتی قبلی دو بخاری نفتی دیگر از انبار اداره به ما داده اند. او که در پایان صحبتهایش تشکر از مسئولان آموزش و پرورش را از یاد نمی‌برد از مشکلی دیگر سخن می‌گوید که مثل بخاری نفتی جان دانش آموزان را تهدید می‌کند:"این مدرسه نه برق دارد و نه آب. با اتوموبیلم هر روز دوگالن آب از بابلسربرای دانش‌آموزان می‌آورم تا آنها آب سالم بنوشند."

نکات ایمنی استفاده از بخاری نفتی برای معلمان

از آنجایی که مطمئن هستیم که شربخاری‌های نفتی به این زودی‌ها از مدارس ایران کوتاه نمی‌شود ،چند نکته کاربردی برای استفاده از بخاری نفتی در مناطق محروم یادآور می‌شویم. بخاری نفتی پیش از آغاز فصل سرما باید توسط افراد متخصص سرویس و آماده استفاده شوند و از دستکاری کاربراتوار توسط افراد ناوارد باید جلوگیری کرد این گونه بخاری ها باید مجهز به دودکش مناسب باشند. یعنی باید عایق بندی حرارتی شده و در مسیر عبور خود با مواد قابل اشتعال تماس نداشته باشد و این دودکش به فضای آزاد ارتباط داشته و اتصالات آن محکم باشد تا امکان نشت گازهای سمی وخطرناک به داخل محوطه اتاق از بین برود. این بخاری را باید در محلی مناسب بدون شیب و ثابت قرار داد به طوری که احتمال سقوط واژگونی آن نباشد. سینی مخصوص زیر بخاری را حتما باید استفاده کرد و از قرار دادن پوشاک بر روی بخاری و اطراف آن و همچنین از قرار دادن مواد قابل اشتعال در مجاورت آن باید اجتناب کرد.

اگر نفت زیادتر از حد معمول در داخل کوره مشتعل وجود دارد از جابجا کردن بخاری که موجب سرریز شدن نفت و گسترش آتش می شود باید خودداری کرده و در این صورت شیر کاربراتور و دریچه سه راهی تنظیم هوا روی دودکش را بسته تا با قطع جریان شدید هوانفت اضافی با شدت کمتر سوخته و پس از رفع خطر دوباره جریان سوخت به کوره را به وسیله کاربراتور تنظیم کرد.

دانش آموزان و معلمان باید در صورت بروز آتش سوزی خونسردی خود را حفظ کرده به هیچ وجه از آب برای مهار آن استفاده نکنند زیرا موجب جاری شدن نفت و شدت و گسترش آتش سوزی می شود در این مواقع خاموش کننده پودر و گاز بسیار موثر و مفید است .اگر خاموش کننده ندارید. با انداختن لحاف یا پتو ی خیس آتش را بپوشانید و آتش را خاموش سازید.

بخاری های بدون حفاظ،  ایمنی ندارند و امکان تماس دانش آموزان با بدنه این گونه بخاری ها و سوختگی زیاد است.