مدیریت بحران در ایران از دید یک منتقد

مصاحبه خبرگزاری مهر با مهندس علیرضا سعیدی

عملیاتی نبودن آموزه ها و پایین بودن کیفیت عملکرد فراگیران از مشکلات جدی کشور در مواقع اضطراری است و هنوز یک تیم صد نفره تخصصی آموزش امداد و نجات در ایران وجود ندارد تا آموزه های ارائه شده را به طور صحیح اجرایی کند به نحوی که پس از زلزله های مختلفی که در کشور رخ داده است ، مشاهده شد که امدادگران اعزامی حتی چادرهای خود را به شکل نادرستی بنا کرده بودند و علاوه بر تلفات جانی در زمین لرزه ها ، بسیاری از مردم ساکن در چادرها به دلیل عدم رعایت نکات ایمنی و آموزش های ناقص امدادگران دچار آسیب شدند و در برخی موارد حتی جان خود را از دست دادند .  متن کامل مصاحبه را در ادامتن خبر ملاحظه فرمائید

خبرگزاری مهر – گروه استان ها : زلرله برای کشوری همچون ایران که روی خط زلزله قرار دارد مفهوم تازه ای نیست و تقریبا همه می دانند که ایران یکی از ۱۰ کشوری است که حوادث طبیعی نظیر زلزله ، سیل و … همواره آن را تهدید می کند.

به گزارش خبرنگار مهر در کرج ، ایران از جمله مناطقی است که روی کمربند لرزه ای آلپ – هیمالیا واقع شده است و در طول قرون گذشته ۱۳۰ زلزله با بزرگی ۵/۷ ریشتر در آن رخ داده است . به طور قطع هیچ ایرانی نمی تواند زلزله رودبار ، منجیل ، بم ، لرستان و ده ها زلزله بزرگ را در دهه های اخیر با بیش از ۱۰۰ هزار کشته فراموش کند . تبعات این زلزله چه برای آنان که در این حادثه خانواده های خود را از دست دادند چه کسانی که اموال و املاکشان به کلی ویران شد و چه کسانی که از دور شاهد رنج هموطنان خود از طریق رسانه ها بودند ، فراموش شدنی نیست .

بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی wHO تنها در قرن گذشته ۲۶ میلیون نفر بر اثر زلزله جان خود را از دست داده اند و بیشتر مرگ های ناشی از این پدیده طبیعی در کشورهای فقیر و در حال توسعه رخ داده است اما به هر ترتیب تفاوت های آماری به دلیل تفاوت در نوع برخورد با این پدیده ویرانگر است .

زلزله در ژاپن نه تنها کمتر از ایران نیست بلکه این کشور به لحاظ موقعیت ژئوفیزیکی در شرایطی بسیار خطرناک تر از ایران به سر می برد اما در سال های اخیر با رشد تکنولوژی در این کشور ، تلفات زلزله به شدت کاهش یافته است در حالی که در زمین لرزه بم به رغم طبقاتی نبودن ساختمان ها حدود یک چهارم جمعیت این شهر کشته شدند .

در سال های اخیر این پدیده تقریبا هر روز در کشورمان اتفاق افتاده است به نحوی که هر روز اخباری در خصوص وقوع زلزله در نقاط مختلف ایران از رسانه ها منتشر می شود .

کارشناسان بارها اعلام کرده اند : خطر زلزله در تهران پس از تبریز بسیار جدی است زیرا ۱۷۴ سال از وقوع آخرین زلزله در تهران می گذرد در حالی که بر اساس نتایج ثبت شده در تهران هر ۱۵۰ سال یک بار زمین لرزه ای اتفاق می افتد . برخی از کارشناسان نیز معتقدند با وقوع زمین لرزه های کوچک در اقصی نقاط کشور انرژی زمین کم کم تخلیه و از شدت زلزله تهران کاسته می شود اما برخی دیگر هم بر این باورند که هر چه از زمان وقوع این پدیده بگذرد بر شدت آن افزوده می شود .

به رغم ناگزیر بودن وقوع زلزله در ایران هم اکنون نقص مدیریت بحران ، کشور را جدی تر از زلزله تهدید می کند زیرا عدم وجود مدیریت قوی و مدبرانه در مواقع بحرانی بیش از حوادث طبیعی مردم را دچار مشکل می کند به عنوان مثال زلزله بم و وضعیت کنونی مردم در این شهرستان مصداق کاملی از ضعف مدیریت بحران در کشور است زیرا به رغم مشارکت مردم و دولت های مختلف در امداد رسانی به زلزله زدگان بم ، این شهر هنوز هم آن طور که باید ساماندهی نشده است و پس از گذشت سه سال و اندی از این واقعه حادثه دیدگان در چادر و کانکس زندگی می کنند .

عدم انطباق امکانات با نیازها و واقعیت های موجود با شعارهای مطرح شده از دیگر مشکلات بخش های مدیریتی در مواقع بحران است به طوری که ۱۳ هزار گروه امداد و نجات در کشور فعال است اما درصد پایینی از این افراد می توانند در برنامه های عملیاتی و اجرایی به درستی خدمت رسانی کنند.

دبیر جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران در این خصوص به خبرنگار مهر اظهار داشت : عملیاتی نبودن آموزه ها و پایین بودن کیفیت عملکرد فراگیران از مشکلات جدی کشور در مواقع اضطراری است و هنوز یک تیم صد نفره تخصصی آموزش امداد و نجات در ایران وجود ندارد تا آموزه های ارائه شده را به طور صحیح اجرایی کند به نحوی که پس از زلزله های مختلفی که در کشور رخ داده است ، مشاهده شد که امدادگران اعزامی حتی چادرهای خود را به شکل نادرستی بنا کرده بودند و علاوه بر تلفات جانی در زمین لرزه ها ، بسیاری از مردم ساکن در چادرها به دلیل عدم رعایت نکات ایمنی و آموزش های ناقص امدادگران دچار آسیب شدند و در برخی موارد حتی جان خود را از دست دادند .

علیرضا سعیدی تصریح کرد : در حال حاضر در کشور خدمات پشتیبانی در بحران ها بسیار ضعیف است و تغییر اسکان مردم از اضطراری به موقت و از موقت به دائم ، فاقد نظام ارزشیابی است و مسئولان نیز با عدم ارائه گزارش عملکرد در زلزله های مختلف بر نقص اطلاعات و عدم امکان ارزیابی دقیق عملکردها دامن زده اند .

وی خاطر نشان کرد : ایجاد سرپناه یکی از مهمترین و ضروری ترین نیازهای زلزله زدگان است که در ساعات اولیه باید مورد توجه قرار گیرد اما این مقوله در عین بالا بودن تعداد چادرها در ایران به دلیل عدم توانایی در توزیع عادلانه و مناسب در زمان زلزله به تناسب نیاز به دست زلزله زدگان نمی رسد و یا به درستی توسط امداد گران بنا نمی شود.

سعیدی برقراری امنیت برای زلزله زدگان را از مقوله های پر اهمیت عنوان کرد و افزود : این مهم به طور جدی مورد توجه مسئولان قرار گرفته است به نحوی که تامین امنیت درزلزله لرستان نسبت به زلزله بم رشد چشمگیری داشته است.

وی در خصوص هماهنگی استاندارد های جهانی و ایرانی مواجهه با بحران ها اذعان داشت : امکان تطبیق استاندارد های ایران و جهان در برخورد با بحران با توجه به تفاوت های فرهنگی ، رفتاری و موقعیتی ایران وجود ندارد.

دبیر جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران در ادامه اظهار داشت : نوسازی ، بهسازی و مقاوم سازی اماکن به خصوص در تهران ، علاوه بر آمادگی های زیربنایی یکی از راهکارهایی است که می تواند در کاهش خطرات زلزله در دراز مدت موثر باشد به نحوی که اخذ عوارض و هزینه های ساختمان سازی توسط ارگان های مرتبط پس از اتمام عملیات ساخت و ساز موجب می شود سرمایه گذار ، سرمایه اولیه خود را صرف مقاوم سازی و بهسازی ساختمان کند.

به هر روی واقع نگری مسئولان ، انتقاد پذیری آنها ، همکاری با گروه های مردم نهاد خارج از زمان زلزله ، دعوت از کارشناسان و پژوهشگران بحران و استفاده از نظرات آنها ،ارائه اطلاعات حقیقی به مردم و تعریف استاندارد های رویارویی با بحران مختص ایران از مواردی است که می تواند در کاهش خطرات زلزله موثر باشد.

با توجه به زلزله خیز بودن ایران لازم است پیش از هر چیز مردم را برای مواجهه با این پدیده آماده ساخت که رسانه ها در این آماده سازی نقش موثری دارند و می توانند با ارائه گزارش ها و اخبار دلهره آور با ایجاد ترس و دلهره در مردم ، توجه آنها را نسبت به این مسئله کاهش دهند در حالی که با اطلاع رسانی اصولی و بیان واقعیت های لازم و ضروری انگیزه یادگیری آموزش های لازم را در مردم ایجاد کنند.

خبر گزاری مهر –   تهران:۱۰:۲۸ ,  ۱۳۸۶/۰۳/۱۱