شرحی بر مدیریت و فرماندهی عملیات در خارج کردن بیل مکانیکی مدفون در گل و لای

ظهر پنجشنبه هفته گذشته در یکی از معادن شن و ماسه شهریار؛ بیل مکانیکی که در کنار استخر عظیم پس آب دستگاه شستشوی شن و ماسه کار میکرد بر اثر شکستن دیواره استخر که ناشی از خیس شدن دیواره خاکی ان بود در زیر گل مدفون شد . استخری که با سطح سه هکتاری و عمق ۸ متری خود دریاچه ای عظیم از گلی روان را تشکیل میداد

از همان ظهر روز نخست حادثه، مدیران و صاحبان معادن همجوار با حضور خود به همراه ماشین آلات و تجهیزات به یاری معدن فوق شتافته و با جابجا کردن بیش از یکصد هزار متر مکعب لجن و جایگزین کردن آن با یکصد هزار متر مکعب مخلوط ، با کاهش ارتفاع سطح لجن در دریاچه به ایجاد یک سپر پیرامون بیل اقدام کردند.

اما روانی بیش از حد گل و فشار عظیمی که بر دیواره سد ایجاد شده وارد می شد از برداشتن گل پیرامون بیل جلوگیری میکرد از روز پنج و با تماس استاد عزیزم جناب مزیدابادی که مدرس آوار برداری هلال احمر هستند و همکاری مدیر بحران شهرداری شهر قدس خانم کریمی بنده هم به تیم مدیریت بحران این حادثه افزوده شدم

در روز پنجم و حضور بنده  با توجه به توانایی بسیار بالای مدیران اجرایی این کارگروه که از مدیران معادن و انجمن شن و ماسه تشکیل شده بود و با همفکری با انها چند طرح جدید برای دسترسی به بیل به مورد اجرا گذاشته شد که امکان رساندن بیل های مکانیکی دیگر را به پای کار امکان پذیر می ساخت در مرحله بعد با تقویت سپری که ازقبل اجرا شده بود از ورود مجدد گل ممانعت به عمل آمد و اینبار با برداشت مجدد گل از پیرامون کابین  توانستیم ضمن رسیدن به کابین اپراتور ، جسد را سالم از کابین خارج کنیم

 در طی این شش روز کاری آنچه کاملا مشهود بود هماهنگی و تلاش بی نظر بیش از ده تن از مدیران و صاحبان کارخانه های شن و ماسه بود که در طی این این مدت خود شخصا پشت بیل و لودرها نشسته و در جبهه های بسیار خطرناک کاری که راننده های متبحر نیز از قبول انجام ان سر باز می زدند به مهار بحران پرداخته بودند که واقعا شایسته تقدیر است قطعا جمع کردن این تعداد فرمانده عملیاتی که علاوه بر مهارت های مدیریتی توانایی های خاصی همچون کار کردن با تجهییزات سنگین همچون بیل و لودر را داشته باشند اگر محال نباشد قطعا بسیار نادر است

بد نیست بدانید که گروه های دولتی از نیروی انتظامی تا شهردار و بخشدار و فرماندار نیز ضمن حمایت از گروه های اجرایی در طی این شش روز حضوری بی وقفه در محل حادثه داشتند و در حد وسع و دانش خود به کمک پرداخته بودند اما در این میان نقش سازمان آتش نشانی شهر قدس و شهریار خصوصا فرمانده شجاع و توانایشان جناب سید موسوی که به حق جانانه در طی این شش روز زحت فراوان کشیدند نیز بسیار برجسته و قابل تقدیر بود

شاید از نقاط ضعف برجسته که در این حادثه خود را نمایان ساخت بتوان به موارد زیر اشاره کرد

۱- عدم وجود فهرستی کامل از توانایی و تخصص های نیروهای ویژه در امر مدیریت بحران ( بطور مثال متخصصین در امر رانش زمین ) که بتوان بکمک آن برای چنین حوادثی فراخوان دادن

۲- عدم وجود تجهیزات خاص برای مدیریت چنین فجایعی همچون پمپهای لجن کش با توان بالا که بتوانند لجن با غلظت بالا را پمپ کنند

۳- عدم اطلاع رسانی صحیح و غیر تخصصی که در این حادثه شاهد بودیم که خبرگزاری معتبر خبر از سیمان شدن راننده بیل در زیر باتلاق گل داده بود

۴- ضعف تجهیزات و امکانات نیروهای عملیاتی در اتش نشانی های حاشیه شهر تهران که با وجود دارا بودن نیروهای توانمند و شجاع به خاطر کمبود تجهیزات جان این عزیزان خود در معرض خطر بوده و سرعت و راندمان انها را در عملیات کاهش میدهد

امید که این حادثه آخرین حادثه ما در این زمینه باشد

مهندس علیرضا سعیدی

مدرس مدیریت بحران جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران و مدرس ایمنی سازمان نظام مهندسی تهران